Dijital Baskida Renk Yönetimi Nasildir ve iCC nedir?

Renk yönetimi, baskı hazırlık aşamasından baskı sonuna kadar renk güvenirliliğini sağlamaya yönelik bir sistemdir. Sistemin ana unsurlarından birisi üretim sürecinde kullanılan cihazların renk evrenlerini tanımlayan ICC (International Color Concercium) profilleridir. Üretici firmalar kendi cihazları ve baskı sistemleri için profiller üretmektedir. Renk yönetim sistemi belirli bir yatırım gerektirdiğinden Türkiye’deki matbaalar genellikle kendi profillerini üretmek yerine bu hazır profilleri kullanmayı tercih etmektedirler. Ancak, hazır profiller genel ve averaj bilgiler içerdiklerinden dolayı zaman zaman oldukça farklı sonuçlar verebilmektedir. Bu çalışmada; hazır ICC profilleri ile Türkiye’deki matbaaların hazırladığı özel profillerin

karşılaştırılması yapılmıştır. Profillerde kullanılan mürekkeplerin renk değerleri, nokta kazancı ve beyaz nokta gibi temel ölçümler yapılarak renk evrenleri arasındaki fark ve renk tutarlılıkları değerlendirme sonucu elde edilen verilerin ortalamalarıalınarak, standart ICC profilleri ile Türkiye’de üretilen ICC profilleri arasındaki farklar belirlenmiştir. Sonuçta doğru olmayan profiller bize ancak yaklaşık sonuçlar verebildiklerinden güvenilmezler. Doğru ve kaliteli bir sonuç için her cihazın ve makinenin profilinin çıkarılması önerilebilir



Renk yönetim sistemi, üretim aşamasında kullanılan cihazlar arasındaki renk dönüşümlerinin yapılmasını ve baskı sonucunun monitör ve provada simüle edilmesini sağlar. Bu işlemi başarabilmesi içinde sistem

içinde kullanılan cihaz ve makinelerin görebildiği ya da üretebildiği renk evreninin sınırlarının bilinmesi gereklidir. Cihaz renk evrenlerinin sınırlarını ortaya koyan ve bunları sisteme tanıtan ICC profilleridir. Matbaacılık sektöründe üretim yapan yazılım, sistem ve cihaz üreticileri 1993’de bir araya gelerek "Uluslararası Renk Konsorsiyumu"nu, [International Color Consortium’u (ICC)] kurmuşlardır. Kurum adının ilk harfleri ile anılan ICC dosya formatını geliştirmiştir. Bu format ile cihazların renk evrenlerini belirlemeye yönelik testlerin kolorimetrik sonuçlarının tanımlanması bir standart haline getirilmiş ve bütün makine ve programların bu profilleri tanıması sağlanmıştır.Profil Oluşturma oluşturma programı bu verilerden yola çıkarak cihazın renk evrenini belirleyip cihaz profilini elde eder. Monitörler için profil hazırlanırken profil hazırlayan program monitör için birçok RGB renk üreterek bunları ölçer. Bu işlem sırasında, program tarafından monitörde görüntülenen renklerin RGB değerleri referans bilgiyi, renk ölçüm cihazı tarafından monitörden görüntülenen renklerin CIELAB değerleri ise monitörün karakteristik özelliklerini oluşturur. Monitör profilinde her iki yöndeki “LAB-RGB ve RGB-LAB” çevrim de önemlidir. Çünkü monitör orijinal veriden görüntüyü oluştururken (gerçek rengin gösterilmesi, örneğin: trayıcı RGB-LAB-monitör RGB) kullanır. Baskı sistemleri için hazırlanan profiller için ise, dijital olarak hazırlanmış olan test skala dosyası, (örneğin CMYK-TIFF dosyası) basılır ve ölçülür. Basılan test skalasının üzerindeki renklerin CMYK değerleri referans verilerini oluşturur. Baskıdan sonra yapılan spektral ölçümlerden alınan CIELAB değerleride baskıyı yapan cihazın karakteristik bilgilerini ortaya koyar. Ölçüm sonucunda elde edilen veriler hangi CMYK karışımının baskıda hangi rengi oluşturduğunu gösterir. Bir başka deyişle her LAB rengi değişik oranlardaki karışımlarla CMYK’dan çıkartılabilir. CMYK profillerde her iki yöndeki dönüşümler de önemlidir. Örneğin tabaka ofset için hazırlanmış bir görüntü gazete baskısı çin yeniden hazırlanmak istendiğinde, görüntü öncelikle tabaka ofset profili kullanılarak CMYK’dan LAB’ye, sonra branda baskısı için profili kullanılarak LAB’den CMYK’ya çevirilir.



2.1. CIELAB Renk Evreni

Uluslararası Aydınlatma Komitesi CIE’nin görevi, boya, mürekkep gibi malzeme üreticileri için renk

komünikasyon standartlarının tekrarlanabilir bir sistemini oluşturmaktır. Bunu, insan gözünü temel alarak

oluşturduğu renk evren modelleri ile yapmaktadır. Renk eşleşmesi için evrensel bir şablon sağlamak bu standartların en önemli fonksiyonudur. Bu şablonun kaynağı ise standart gözlemci ve XYZ renk uzayı olarak belirlenmekle beraber, XYZ uzayının balanssız doğası, xyY kromatisite diyagramında da gösterildiği gibi bu standartların kolayca elde edilmesini zorlaştırmıştır. L*a*b* renk modeli, dikey sarı-mavi ve yeşilkırmızı eksenlerine dayanan dörtgensel koordinatlar

kullanır. CIE, CIE L*a*b* ve CIE L*u*v* olarak adlandırılan daha muntazam renk ölçütleri geliştirmiştir.

L*a*b* renk uzayının iyi dengelenmiş yapısı, bir rengin aynı zamanda hem yeşil hem kırmızı veya hem mavi

hem sarı olamayacağı teorisine dayanmaktadır. Bunun sonucunda, kırmızı/yeşil ve sarı/mavi sıfatlarını tarif etmek için basit değerler kullanılabilir. CIE L*a*b*’da ; L* lightness’ ı, a* kırmızı/yeşil, b* sarı/mavi değerini gösterir.(Şekil.3). Bu renk uzayı, Hue Saturation Lightless (HSL) gibi üç boyutlu renk uzaylarını anımsatmaktadır.Günümüzde ençok kullanılan ve temel alınan renk evreni CIE LAB evrendir. Masa üstü yayıncılıkta bilgisayarlar ve programlar Lab sistemini temel alırlar. Renk Yönetim Sisteminde de temel renk evreni CIE Lab dır [6]. CIELAB 1976 renk evren modeli [4] 2.1.1.CIELAB - ∆E tolerans metodu CIELAB hesaplamaları L*a*b* renk uzayına dayanır. CIELAB’ı kullanarak standart rengin yeri, ölçüm

datasıyla, L*a*b* renk uzayında kesin olarak belirlenir. Daha sonra bu rengin etrafında teorik bir tolerans küresi çizilir. Bu küre standart renkle örnekler arasındaki kabul edilebilir değişiklik miktarını gösterir. Ölçüm verisi kürenin içinde kalan örnekler kabul edilebilirken dışına düşen renkler kabul edilemez. Tolerans küresinin büyüklüğü müşterinin kabul edilebilir renk farklılığı ölçüsüyle belirlenir. Bunlar ∆E

(hata payı) birimleriyle gösterilir. Reprodüksiyon endüstrisinde tipik bir müşteri toleransı genellikle 1 ve 6

∆E arasındadır. Bu, tolerans kutusunun dışında olan örneklerin standarttan 6 ∆E birimden daha fazla uzakta olması anlamını taşır. 1 ∆E birimden az olan toleranslar genellikle mevcut metotlarla elde edilemez toleranslardır. 2-4 ∆E birime kadar uzaklığı olan örnekler genellikle çoğu gözlemci tarafından standart renkten ayırt edilemezler [6]. ∆E= [(∆a*)+(∆b*)+(∆L*)]1/2

burada ; 

∆l : açıklık-koyuluk farkı,

∆a : kırmızılık ve yeşillik farkı,

∆b : ise sarılık ve mavilik farkı.

2.2. Genel ICC Profilleri

Üretici firmalar sattıkları ürünlerle beraber cihazlarının kolorimetrik özelliklerini barındıran ICC profillerini de kullanıcıya vermektedirler. Ancak bu profiller, her bir cihazın kendine özel profili olmayıp birkaç cihazdan elde edilmiş averaj ölçümler sonucunda hazırlanmıştır.Ancak cihazlar hazır profillerde ki değerlerle tam olarak uyuşmazlar. Bunun nedeni aynı üretim bandından da çıkmış olsalar her cihazın kendine has karakteristikleri olmasıdır. Ayrıca cihazlar zaman içinde eskimektedirler. Tarayıcıların ışık kaynaklarının belirli bir ömrü olup kaynak eskidikçe elde edilen renkler değişim gösterir. Işık kaynağının eskimesi haricinde ışık algılayıcı CDD çipleri de zaman içinde yaşlandıklarından hazır gelen profillerdeki değerlerden sapmalar gösterirler. Monitörlerde ise hazır profiller genellikle işlevsel değildir. Hazır gelen profiller, yapılan kalibrasyon işlemleri sonucunda monitör kondisyonu ile uyuşmadıklarından monitörlerde hazır profiller tercih edilmemektedir.

5. BULGULAR 

Renk ölçümleri sonucunda elde edilen verilerin 

ortalama değerlerleri Tablo 1’ de verilmiştir. 

Tablo 1. Avrupa ve Türkiyede Kullanılan mürekkepler 

arasındaki renk farkları

Kağıt cinsi / Baskı ana rengi  L   a*  b*  ∆E 

ISO 12647-2:2004 Cyan  55  -37  -50 

Türkiye Parlak Kuşe Cyan  54.6  -35.9  -54  4.17 

Türkiye Mat Kuşe Cyan  54.5  -33.5  -53.5  4.97 

ISO 12647-2:2004  Magenta  48  74  -3 

Türkiye Parlak Kuşe Magenta  45.6  76.7  -4.6  3.95 

Türkiye Magenta  47.3  73.6  -4.5  1.70 

ISO 12647-2:2004  Sarı 91  -5  93 

Türkiye Parlak Kuşe Sarı 88.5  -5.1  99.9  7.34 

Türkiye Sarı 88.7  -4.6  96.3  4.04 

ISO 12647-2:2004  Siyah  16  0  0 

Türkiye Parlak Kuşe Siyah  12.6  1.4  0.7  3.74 

Türkiye Siyah   16.8  1.3  1  1.82 

ISO 12647-2:2004 Kırmızı

(M+Y) 

49  69  52 

Türkiye Parlak Kuşe Kırmızı 45.6  70.7  52.1  3.80 

Türkiye Kırmızı 46.4  69  50.7  2.91 

ISO 12647-2:2004 Yeşil (C+Y)  50  -68  33 

Türkiye Parlak Kuşe Yeşil  48.4  -71.6  34.4  4.18 

Türkiye Yeşil   48  -69.2  33.3  2.35 

ISO 12647-2:2004 Mavi (C+M)

   

20  25  -49 

Türkiye Parlak Kuşe Mavi  20.6  30.7  -44.9  7.05 

Türkiye Mavi   21.9  25.2  -44.6  4.80 

ISO 12647-2:2004 C+M+Y  18  3  0 

Türkiye Parlak Kuşe C+M+Y  20.3  14.6  5.5  13.04 

Türkiye C+M+Y  20.5  8.5  5.1  7.91 

ISO 12647-2:2004 Kağıt Türü 1  95  0  -2 

(Parlak Kuşe 115g/m

Türkiyede Kullanılan    94.5  1.0  -4.7  2.92 

Parlak Kuşe Kağıtların 

ortalaması

ISO 12647-2:2004 Kağıt Türü 2  94  0  -2 

(Mat Kuşe 115 g/m

Türkiye de Kullanılan  95.1  1.1  -4.4  2.86 

Uygulamada karşılaşılan bir başka zorluk ise standartda belirtilen kağıtlar dışındaki kağıtlara baskı yapılmasıdır. Standartta genel örnekleme yapılarak beştemel tip kağıt belirtilmiştir. Ancak belirtilen kağıtlardan farklı gramaj ve beyaza sahip kağıtlara yapılan baskılarda, kağıdın söz konusu yapısal özellikleri yüzünden basılan renklerde standardın dışına çıkmalar olmaktadır. Farklı tram yapıları ile yapılan baskılar da aynı şekilde değişimlere neden olmaktadır.  Bütün bu değişimler aslında ana renklerde standardın değerleri içinde kalmasına rağmen baskının genelinde, karışım renklerindeki sapmalar fazla olmaktadır. Bunu görmenin en güzel yolu ICC profillerini karşılaştırmaktır.  Renk yönetimi renk güvenirliliği ve tutarlılığı konusunda sistemin sunduğu önemli imkanlardan birisidir. Renk yönetiminin temel dayanağı profillerdir. Monitör ve giriş cihazları için profil hazırlamak oldukça basit ve ucuzdur. Daha karmaşık ve dikkat edilmesi gereken fakat aynı zamanda oldukça önemli olan baskı profillemesi ise biraz üzerinde çalışıldığında oldukça rahat kavranıp uygulanabilecek  bir işlemdir. Bu işlem için her ne kadar yatırıma ihtiyaç olsa da pahalı makinaların yanında bu yatırım oldukça düşük olup doğru üretim için gerekli görülmektedir. Renk yönetimi, Türkiye’de yaygın olarak kullanılmaya başlamamış olmasına rağmen, kaliteli bir baskı için önemli bir unsurdur. Baskı öncesinin doğru çalışabilmesi, belirlenen baskının yapılabilmesi ve istenen rengin elde edilebilmesi için sistemin kullanılması ve her cihazın profillemesi yapılmalıdır. Doğru olmayan profiller bize ancak yaklaşık sonuçlar verebildiklerinden güvenilmezler. Doğru  ve kaliteli bir sonuç için her cihazın ve makinenin profilinin çıkarılması önerilebilir.